Quo volas, Zaventem? (Waar vlieg je naartoe, Zaventem)

Het is genoegzaam bekend, maar kan niet genoeg benadrukt worden. De luchthaven van Zaventem is de tweede grootste economische motor van Vlaanderen, stelt direct en indirect meer dan 65.000 mensen te werk, vaak laaggeschoolden. En is cruciaal voor de welvaartscreatie in Vlaams-Brabant en bij uitbreiding gans Vlaanderen.

Vlaamse verankering

Daarnaast is de aanwezigheid van een luchthaven ook van strategisch belang voor Vlaanderen: naast de werkgelegenheid is er de uitstraling voor onze regio, onze onderzoekscentra, onze kunststeden en zo veel meer. Maar bovenal is Zaventem ook cruciaal als logistieke spil voor belangrijke industriële sectoren. 

Vandaar dat de Vlaamse Regering vorige maand besliste om – via PMV – een participatie van 39% te verwerven in BAC, de luchthavenexploitant. Hiermee volgt Vlaanderen het voorbeeld van zo goed als elke andere Europese luchthaven, en zorgen we voor een duidelijke verankering van deze strategische infrastructuur. Economisch is dit een zinvolle transactie, maar ook naar maatschappelijk rendement toe is dit niet te onderschatten. Door te participeren kunnen nu ook financiële lusten terugvloeien naar de Vlaming, naar  Vlaams-Brabander die de lasten draagt.

Vernietiging omgevingsvergunning

Nu is de uitbating van een luchthaven een complex gegeven. De economische waardecreatie moet immers hand in hand gaan met het oog hebben voor de leefbaarheid van de omgeving, en de geluids- en gezondheidsimpact. 

Een broos evenwicht dat moet gevonden worden, en dat het uitgangspunt was van de omgevingsvergunning die in maart 2024 door toenmalig minister van Omgeving, Zuhal Demir, aan BAC werd verleend. Het feit dat deze gecontesteerd werd vanuit alle kanten van het luchtvaartspectrum (van luchtvaartmaatschappijen over lokale overheden tot milieuorganisaties) toont aan dat het geen evidente evenwichtsoefening was en is. 

De Raad voor Vergunningsbetwisting besliste echter vorige week tot vernietiging van deze vergunning. Niet omwille van een onevenwicht in voorzien geluids- en/of milieuvoorwaarden, maar wel omwille van het niet volgen van de door Europe opgelegde “evenwichtige procedure”.

Evenwichtige procedure

Deze procedure (ook wel Balanced Approach genoemd) wordt door Europa voorzien om een “level playing field” te verzekeren tussen de grotere Europese luchthavens, en om te vermijden dat drastisch opgelegde exploitatie-beperkingen de concurrentiepositie van een luchthaven zouden aantasten. Door Europa wordt immers gesteld dat eerst andere maatregelen onderzocht dienen te worden (maatregelen aan de bron, ruimtelijke ordening of operationele procedures) vooraleer kan overgegaan worden tot het opleggen van naakte beperkingen op exploitatie.

Dit onderzoek werd voor de exploitatie van de luchthaven van Zaventem vorig jaar opgestart, maar de Raad voor Vergunningsbetwisting is nu van mening dat dit had moeten gebeuren voor het verlenen van de omgevingsvergunning. 

In het oordeel van de Raad wordt dan ook verwacht dat er tegen juni 2029 een nieuwe vergunning dient verleend te worden, na het afronden van de Balanced Approach. Tot dan blijven de voorwaarden van de huidige omgevingsvergunning gelden.

Draagvlak is er, nu nog rechtszekerheid

Ook al is er nu de vernietiging zoals beslist door de Raad voor Vergunningsbetwisting, toch biedt dit kansen om te werken naar de zo noodzakelijke rechtszekerheid voor de toekomstige uitbating van de luchthaven. We hebben vier jaar de tijd, meer dan voldoende, om de Balanced Approach correct uit te voeren, zodat we een duurzame uitbating voor lange termijn kunnen verzekeren.

Een recente studie toont aan dat er een breed draagvlak bestaat bij een meerderheid van de inwoners uit de regio. Hieruit blijkt dat de Vlaamse-Brabander zich bewust is van de noodzaak aan nachtvluchten, niet pleit voor het verminderen van het aantal vluchtbewegingen, maar ondermeer wenst dat er ingezet wordt op stillere vliegtuigen en technische innovatie. Allemaal elementen uit de geluidsactieplannen recent goedgekeurd voor de luchthaven van Zaventem, en elementen die ook aan bod komen in de Balanced approach procedure.

Laat de jobs niet wegvliegen

Vandaar dan ook mijn oproep naar die belanghebbenden onder wie ook lokale besturen – zoals mijn eigen gemeente Kortenberg - die in het verleden al te makkelijk en polariserend zich afgezet hebben tegen de omgevingsvergunning. Zie alsjeblief af van verdere procedures (de verkiezingsperiode is immers voorbij) maar stel je open en constructief op om via het Balanced Approach proces die duurzame toekomst voor de luchthaven te kunnen verzekeren. Want de vele jobs en de welvaart van onze regio mogen niet wegvliegen!